7 kỹ năng 20/80

Trong hội cầu lông của Tim có 1 bạn đang làm Intel

bạn bảo đầu năm tới giờ có bão Layoff ghê lắm

giờ ráng giữ job là ngon rồi, giờ AI đang cướp việc kinh quá

Tim bảo: được thì học thêm 1-2 kỹ năng bổ trợ nữa

khi mình càng có nhiều giá trị độc nhất (USP)

thì mình sẽ khó bị đào thải hơn, và tự tin hơn

(Đó cũng là cách phát triển theo mô hình t-shaped của thiên tài)

mà không làm công ty này thì có công ty khác

quy tắc của thị trường:

ai tạo giá trị càng nhiều, thu nhập càng cao

Theo Tim, ngoài chuyên môn (logistics, fitness, y-dược, thiết kế, kế toán, sư phạm,…)

nếu bạn giỏi THÊM 2-3 kỹ năng trong 7 kỹ năng dưới đây

bạn sẽ xịn hơn nhiều lắm nè

1.Tâm lý học

Robot hay AI không thể tâm sự cùng vs 1 đại gia, hay 1 hoa hậu

không thể khóc thì người thân họ mất

không đau đớn khi họ buồn

không cười khi họ vui

bạn thì có

vì bạn là con người (homo sapiens)

bạn có 21 hình thái cảm xúc khác nhau trên khuôn mặt

bạn giàu hơn, hay hạnh phúc hơn, thì đều phụ thuộc vào người khác (con người)

EQ quan trọng hơn IQ, vì lẽ này

môn học quan trọng nhất, sau triết học, có lẽ là tâm lý học

vì nó là cái giúp “biết mình, biết ta”

hiểu mình, và hiểu người

là thấu hiểu giấc mơ, kỷ niệm và cảm xúc của người khác

là nhìn ra thiên kiến, ngộ nhận và nguỵ biện trong tư duy của chính bản thân

nhìn ra lời nói dối, của phần con bên trong, chống lại phần người của chính mình

Để ra quyết định khôn ngoan hơn

Phụ huynh nào cũng trả tiền để gởi con ở trung tâm Anh ngữ xịn

(chả khác gì giữ trẻ hộ)

nhưng ít người trả tiền để học về tâm lý học phát triển (developmental psychology)

trong khi đó: không ai dạy ta tốt bằng cha mẹ ta được.

Tâm lý học, môn học về con người, là kỹ năng 20/80 cần học của con người.

2.Giao tiếp

bạn giàu hơn, hay hạnh phúc hơn, thì đều phụ thuộc vào người khác (con người)

tâm lý học giúp mình hiểu người

giao tiếp giúp mình kết nối

Robot không (chưa) biết lắng nghe và tâm sự

chúng ta thì có

robot sẽ không bao giờ ôm và hôn bạn được

nếu có, nó không cho bạn tăng dopamine & endorphins được

và cao hơn, nó không truyền cảm hứng, hay an ủi và chở che cho bạn được

đó là sức mạnh cao quý của loài người, mà AI không thay thế được

Chưa kể: khi thông tin ngày càng được dân chủ hoá, kết nối con người quan trọng hơn nhiều lần

Và giao tiếp là cái nền tảng của tất cả

Giao tiếp không chỉ là nói những lời logic, có ý nghĩa,

mà là lãnh đạo, làm việc nhóm, giao việc, bán hàng

là kể những câu chuyện cảm xúc

là thuyết phục, là đàm phán, là “bán hàng”

apply học bổng, đàm phán lương, gây quỹ, ứng tuyển làm President của CLB,…

bán đất, tuyển dụng, viết báo, xin bố mẹ theo ngành mơ ước, tán đổ anh chồng xịn,…

tất cả đều là thuyết phục, theo 1 kiểu gì đó

Nó là kỹ năng 20/80

trong gia đình, sự nghiệp, kinh doanh và cuộc sống

của 2000 năm trước

và 2000 năm sau

3. Viết

nói thì nói cho vài người, vài trăm người (public Speaking)

viết thì viết cho nghìn người, triệu người

viết tốt giúp nói tốt

viết tốt giúp nghĩ tốt để nói tốt

Viết tốt là viết rõ ràng, súc tích và cảm xúc.

nói tốt & viết tốt **vì đây là năng lực nền tảng, là 20/80

vì tác động tất cả giá trị & kỹ năng khác trong sự nghiệp và đời sống

từ khi ngành in ấn ra đời,

chữ viết là 1 đòn bẩy,

có hệ số cấp số nhân cực lớn

vì là cách tiết kiệm nhất để truyền đạt ý tưởng, để thuyết phục, để cống hiến giá trị

viết là cách hữu hiệu để thiền định, thấu hiểu bản thân

viết là cách để học nhanh mọi thứ (sách: “Write to learn”)

viết là cách tốt nhất để suy nghĩ (viết journal), để ra quyết định

vì khi càng có nhiều đòn bẩy, kỹ năng ra quyết định ngày càng quan trọng

thẩm định tốt hơn 10% có thể làm thành quả nhiều hơn gấp 10 lần.

Ngoài viết ra, nếu có chút Basic Design & Video Editing nữa thì càng tốt

vì nó là 1 định dạng khác của chữ viết. Canva & Capcut là đủ.

viết trên máy tính là gõ phím (Typing), nên là 20/80

4. Tech (AI Coding)

Ứng dụng công nghệ là một “siêu kỹ năng”

Nó tạo lợi thế vô cùng lớn, vì thặng dư giá trị tăng theo lãi kép

mã Code là đòn bẩy mạnh mẽ nhất của thời đại, còn hơn cả chữ viết

“chỉ cần một chiếc máy tính, bạn có thể ra lệnh cho cả một đội quân robot làm việc cho mình” – Naval Ravikrant –

Code như những con rô bốt, làm việc 24/7

không biết buồn hay chán công việc

nó rất tốt ở việc: thực thi, hoặc tối ưu những việc hay lặp đi lặp lại.

Tim có 1 người em bán rau má cho khu dân cư dưới quận 9

cách đây vài ngày, nhờ dùng tool đăng bài tự động vào các group Facebook

mà số đơn bán được tăng gấp đôi

phần mềm này tự động cách 1-3 phút là đăng 1 bài

Tự động hoá & Lập trình là đòn bẩy của thập niên trước

AI là đòn bẩy còn mạnh hơn, và nó đang diễn ra

Đó là lý do tại sao tài phiệt ở thế kỷ 20 thích dùng robot hơn con người

nhà máy xí nghiệp đã tạo nên cách mạng 2.0

code tạo nên cách mạng 3.0

AI = 4.0

cho nên, trong mọi ngành nghề,

nếu giỏi thêm kỹ năng lập trình hoặc ít nhất là công nghệ,

thì tạo ra USP rất lớn trong chính ngành nghề đó

(USP: unique strength points)

nó là cách dễ nhất để phát triển theo mô hình t-shaped của các thiên tài

Nếu lập trình chưa phải chuyên môn của bạn,

thì đây là vài gợi ý để học, tăng theo mức độ khó:

• Prompt Engineering của Anthropic (Claude)
• No-code automation. vd: dùng N8N/Make để tối ưu hoạt động marketing của câu lạc bộ? hay quy trình làm việc của phòng sales/vận hành/marketing?
• Nền tảng & tư duy lập trình: số học, thống kê, mô hình tư duy, OOP, MVC, thuật toán cơ bản,..
• Dùng AI (copilot/cline/replit) để code ứng dụng đơn giản: Python phân tích dữ liệu điểm GPA hay nghiên cứu khoa học? hoặc Javascript/PHP để code blog cá nhân? Website bán gấu bông Capybara?
• Người ta đang rỉ tai nhau về “vibe coding”

chỉ cần nói tính năng cần làm, để AI tự code

Đó là ngôn ngữ của những người làm content câu view, để bạn FOMO

chạy theo “Vibe coding” mà không có nền tảng thì chả làm được cái phần mềm hay ứng dụng gì ra trò cả

chớ nói gì tới chuyện kiếm tiền từ nó.

FOMO 1 post trên X (Twitter) thì gióng như mua 1 vé số và cầu nguyện cho trúng vậy.

cái gì thì cũng phải học nền tảng

vì đơn giản là tốt đẹp. nền tảng luôn là 20/80.

5. Học nhanh

Thế thì học cái nền tang làm sao?

học cách giao tiếp, AI coding, Writing hay tâm lý học thì học thế nào là tối ưu?

làm sao để tự học cho tiết kiệm

làm sao để học nhanh?

→ Hãy học cách học (nhanh)

Đó là kỹ năng Domino, kỹ năng 20/80 của 20/80

vì nó giúp sở hữu mọi kỹ năng 20/80 khác

học nhanh là siêu kỹ năng, có thể được đánh đổi bằng bất cứ kỹ năng nào khác

để thăng tiến, thích nghi và dịch chuyển tối ưu trong bất kỳ lĩnh vực nào

bắt đầu bằng ứng dụng các công thức học: 3C, FAST,…

là học cách nhìn ra cái 20/80 của mọi kỹ năng & môn học

sau đó là Học yêu việc đọc (sách)

vì “Nếu đọc sách 1h/ngày liên tục trong 7 tháng, bạn có thể lọt top 1% trí tuệ nhất của nhân loại” – Naval Ravikrant –

→ Tham khảo List sách 20/80 của Tim

6. English

Nếu bạn là ngưỡi Mỹ, hoặc UK, thì Tim không thêm Tiếng Anh vào làm gì

Tiếng Anh giúp bạn rèn luyện 5 kỹ năng trên nhanh hơn gấp rưỡi

và tạo ra thu nhập tiềm năng gấp 1.5-2 lần nữa (với cùng năng lực chuyên môn)

2 con số này sẽ ngày càng tăng, vì:

dân chủ hoá thông tin, công cụ và cơ hội
toàn cầu hoá và communism hoá
Tim từng sống ở Bắc Âu, Tim cảm nhận rõ về cái gọi là communism.

Đừng để nước tới chân mới nhảy

Đừng để thất nghiệp rồi mới trả cục nợ Tiếng Anh này

Đằng nào cũng làm. Làm trước sướng hơn.

Học ở blog sau

7. Tập trung

tập trung là trạng thái, là hành động, là lựa chọn

nhưng Tim cho nó là kỹ năng luôn

vì nó ngày càng khan hiếm

ta tự cho mình là tự do

nhưng xem Eren Yeager xem (trong phim Attack on Titan)

Eren đã tự nhận mình là “nô lệ của tự do”

Tự do xem Tiktok, thành ra là “nô lệ” cho Zhang Yiming (chủ Tiktok)

Chúng ta nghĩ: Tư do là ĐỂ làm điều ta muốn

nhưng thực ra ta không tự do KHỎI cái kìm hãm mình (lười, trì hoãn, nghiện bậy bạ,…)

phần lớn nhân loại không tự do như họ nghĩ

nó gọi là “tự do huyễn hoặc”

Phần lớn con nít đang tự do truy cập thông tin

thì đang ngập chìm trong đại dương thông tin

thông tin thì không tạo ra giá trị (khoẻ mạnh, thu nhập, hạnh phúc,…)

mà thậm chí còn làm ta ảo tưởng

là kẻ cướp thời gian, kẻ cướp attention

đó là nguồn cội của nghịch lý: thông tin ngày càng nhiều

bạn thực sự học càng ít điều giá trị

vậy nên, có thể nói: tập trung là siêu kỹ năng

vì nó tiết kiệm attention

mà attention là nguyên liệu để học (nhanh) cái mới

là nền tảng để mài giũa 6 kỹ năng 20/80 còn lại

Chúc bạn từng bước rèn luyện các kỹ năng này,

để gầy dựng nền tảng vững chắc cho sự nghiệp

là kiến tạo 1 cuộc đời ý nghĩa,

để khi về già, viết vào cuốn tự truyện, ta kể cho con cháu nghe

và để ta có ký ức đẹp, để hoài niệm về

vì “Chúng ta, là ký ức” mà

Chúc bạn mọi điều tốt lành,

Tim

p/s: blog này được chuyển thể từ email Tim gởi cho độc giả. Đăng ký nhận email ở đây