Bài blog này đúc kết cách học Tiếng Anh mà năm xưa Tim dày công nghiên cứu

Nó hiệu quả ko chỉ với Tim, mà còn Nhiều độc giả khác như bạn.

Tim chúc nó cũng hiệu quả với bạn

1. Tư duy đúng

Vấn đề muôn thuở của Giáo dục là học xong thì ra thực tế không áp dụng được (Transfer trouble).

Phần lớn chúng ta học Tiếng Anh không thành công

Là vì học SAI. (nghe Podcast này để hiểu hơn)

Là vì học chưa đủ SÂU.

Học ngoại ngữ, 1 kỹ năng Động

cần MUSCLE MEMORY

chứ ko phải chỉ biết, chỉ hiểu, chỉ nhớ sơ sơ

Chưa đủ thành phản xạ

Ví dụ: Học trong trường thì học câu từ khó, ngữ pháp phức tạp. Ra ngoài kia, người ta hỏi cái gì xong “rặn” 3-5 giây mới trả lời được.

Nghe thì rất chi là hàn lâm, nhưng cái họ CẦN là TỐC ĐỘ PHẢN XẠ.

Vậy thì, ta sẽ học từ và ngữ pháp vừa phải, nhưng học nó đủ SÂU, để rồi ta phản xạ ĐỦ NHANH cho ĐÚNG với MỨC ĐỘ SỬ DỤNG THỰC TẾ (Usage level).

Lúc TIm đi du học

Thấy sinh viên Châu Âu nói Tiếng Anh cách bình thường dù ko phải tiếng mẹ đẻ

dù ko quá “nỗ lực”

Vì họ ko “nỗ lực” học Tiếng Anh như 1 môn học ở các năm phổ thông

Hầu hết sinh viên Việt Nam thông minh (về Toán – Logic) nhưng đa số không giỏi Tiếng Anh (giao tiếp) vì cứ nghĩ Tiếng Anh như môn Toán.

Tiếng Anh là ngoại ngữ, ko phải “môn Anh Văn”

Nó khác Toán Cao Cấp.

Toán cần phải SUY LUẬN LOGIC, các công thức. Trường hợp A phải dùng công thức X, A1’ phải dùng ngữ pháp Y3 gì gì đó.

NGOẠI NGỮ cần CHẤP NHẬN (accept) SỰ KHÁC BIỆT

và PRACTICE, dù SAI (ít)

Repetition.

Lập lại đủ số lần để Lượng → Chất.

chấp nhận sự khác biệt giữa 2 ngôn ngữ: phát âm âm cuối, cách phát âm “lộn xộn” (NOT phonetic).

Học cách THÍCH nó.

Bởi vì: information + emotion = long-term memory

Bằng cách học đúng cách, theo cơ chế tự nhiên của não bộ (Neuro-science)

Bài Blog này sẽ đào sâu cách ứng dụng Công thức FAST vào việc học Tiếng Anh

2. FOCUS (20/80)

2.1 Pronunciation

Phát âm hay là cái tạo ấn tượng đầu tiên

Người ta nghe bạn PHát âm hay

thì theo Halo effect

Họ nghĩ bạn Nói Tiếng ANh giỏi

Nên: học phát âm CHUẨN từ đầu là cái 20/80

Mà cái 20/80 để học Tiếng Anh đúng là sự khác biệt giữa 2 ngôn ngữ

Ví dụ 2 âm /ch/ vs. /tr/ thì không có sự khác biệt với người nước ngoài.

(họ ko phân biệt được từ “che” & “tre” của Tiếng VIệt)

3 khác biệt cơ bản:

• Last sound: (phụ âm > nguyên âm). Vd: quai -> white wine whine wife
• sound: R (đầu, cuối, giữa-blend), /th/,… -> vd: STRESS đọc là /s tR e ssss/. Trump đọc là /tRâm/
• trọng âm & nối âm. “yes, I am” & “here it is” (/t/ → /d/)

Câu thực hành phát âm 20/80 là: “There were three patterns over here”

Tài liệu: Pronunciation Workshop và American Spoken English

Hãy học phát âm bằng cách Build MUSCLE Memory

khác biệt hóa (differentiate) từng âm

phóng đại các cách phát âm, để trí nhớ cơ bắp ghim nhanh hơn

Hãy nói thật chậm. Speak AS SLOWLY AS YOU CAN.

Yên tâm là khi nói thật mình sẽ nói tự nhiên và không có lố lăng như khi học đâu ^^

2.2 (Spoken) Grammar

bạn biết vì sao bạn thích xem video và đọc blog của Tim ko?

vì Tim nói đơn giản. Tim cắt chữ liên tục. thậm chí bỏ luôn chủ ngữ

Vì “đơn giản là tốt đẹp”

Đa số con người, thích trình bày và dạy người khác sự phức tạp, để tỏ ra thông minh

Thế là nhiều người dạy mớ grammar phức tạp. (Đọc blog Socrates thì hiểu phần nào)

Lúc trước, Tim chỉ (chủ động) học ngữ pháp cơ bản nhất

là dư để giao tiếp phản xạ VÀ DẠY chuyên ngành Đại học bằng English rồi

(Tất nhiên, các grammar trung cấp mình sẽ thấm dần 1 cách tự nhiên)

Học trước 4 thì căn bản: hiện tại/quá khứ/tương lai đơn, hiện tại tiếp diễn, hoàn thành tiếp diễn.

(cả 3 thể khẳng định, phủ định & câu hỏi)

Học thêm vài giới từ cơ bản như in, on, at (cho thời gian và địa điểm) và to, for, with, by (cho mục đích và phương tiện).

Học cách kết hợp các trợ động từ(be, do, have, can, will, should) với đại từ và 4 thì

Thêm and, but, or, because, so

Chứng đó đủ bạn diễn đạt 80-90% giao tiếp hàng ngày cách TRÔI CHẢY rồi

Các ngữ pháp nhỏ lẻ khác như mệnh đề If-then, từ loại, cụm động từ,… thì tích lũy dần

ngữ pháp trung cấp & cao cấp sau trong quyển “Understanding and Using English grammar”

Hãy nhớ: mấy cái grammar cần thiết, như liệt kê ở trên, thì basic.

Nhưng để học cho thành phản xạ thì cần “feeling” cái grammar,

THÔNG QUA câu chuyện.

Chẳng hạn: đọc/nghe cùng 1 context nhưng ở cả 4 thì căn bản

2.3 Vocabulary

Có khi nào bạn có thể đọc hiểu được 1 từ, nhưng không bao giờ NGHE được trong thực tế không?

Vì từ vựng đó của bạn chỉ thuộc vòng tròn “reading”, chứ ko phải “Listening”

Hãy xem “Vocabulary Circles” bên dưới

có 3 vòng tròn từ vựng của bạn

• Read: rộng nhất, vì cấp 3 bạn đã học từ vựng khá nhiều rồi. CƠ mà đây là từ vựng Passive. Từ vựng “chết”

• Listening: nhỏ -> that’s why bạn “biết từ đó nhưng không nghe ra”, dù là bài thi TOEIC hay giao tiếp với người khác

• Speak & Write (output): rất nhỏ -> That’s why bạn rất rất khó giao tiếp được, hoặc rặn vài giây mới ra được vài câu

Từ vựng bạn đọc được luôn nhiều hơn các nhóm khác nhiều

Reading > Listening > Write & Speak

Để học giao tiếp, hãy transfer các từ vựng đã biết, đã đọc hiểu (Reading) sang vòng tròn Listening,

rồi từ Listening chuyển sang SPeak & Write (từ vựng chủ động)

để rồi bạn XÀI được (OUTPUT), một cách CHỦ ĐỘNG (ACTIVE) những cái bạn biết sơ sơ (trong vòng tròn Reading)

Dần dần, vốn từ vựng của bạn sẽ dần trở thành vòng tròn sau:

Để chuyển đổi vòng tròn thành công, hãy nhớ quy tắc:

Tần suất quan trọng hơn số lượng.

Hãy học ít từ vựng nhưng lặp đi lặp lại nhiều lần.

SIMPLE (Words/Grammar) + HIGH FREQUENCY

FOCUS vào từ vựng 20/80

(Link: 1000 most common words )

Isolated practice, Topic-related in SIMPLE Material (relevant level).

Tài liệu: hãy chọn tài liệu mà bạn thích, tập trung từng Topic 1 để thông tin (từ vựng) dễ cố kết (Consolidate) hơn.

Chêm từ Tiếng Anh vào Tiếng Việt, tăng dần lên cho từng chủ đề

(Nhớ ngủ ĐÚNG để não dễ consolidate nữa)

Quy tắc chọn tài liệu (Material) luôn là: Relevant FIRST. Funny SECOND.

Khi bạn đã lên trình độ B1, thì hãy Học chuyên ngành bằng Tiếng Anh để nâng lên level B2

==> Hãy làm sao mà vòng tròn màu đỏ (Write & Speak) của bạn thành thạo 1000 từ bên trên

-> Tương ứng Listening của bạn khoảng 1500-2000 từ, Reading ~ 2500-3000 từ, thì xem như bạn thành thạo English trong cuộc sống hằng ngày rồi nè 😉

Lưu ý: Thời gian đầu ko nên dùng Spaced Repetition (app ANKI/Quizlet). Đạt level B1 thì có thể.

3. ASSOCIATE

Thế thì học Từ vựng & Ngữ pháp trên đây làm sao hiệu quả nhất?

(deep) Practice as usage with associative (simulated) contexts

3.1 Context

Hãy Luôn học từ với ngữ cảnh (CONTEXT)

Học dùng trộn lẫn từ Tiếng Anh và Tiếng Việt, như cách Tim đang làm đây :)))

Học bằng CỤM TỪ, câu ví dụ

đặc biệt là các câu CẢM THÁN vì nó dễ dùng và có nhiều cảm xúc

• It’s over here! Here you are.

• I don’t know.

• Oh my gosh!

Có thể tạo Mindmap của từ vựng theo từng chủ đề, để xem các từ đó link vs nhau ra sao.

Khi học 1 từ, hãy tra thử từ đó trên GG Image xem có hình của nó ko? để mình tưởng tượng ra thực tế mình dùng nó trong hoàn cảnh nào?

vd: từ Kiss. tra ra hình bên dưới. Thế là hãy nghĩ tới cảnh bạn hôn mối tình đầu của bạn hồi cấp 3 😀

Nó gọi là word association. Cao cấp hơn là kỹ thuật mnemonic (hôm nào Tim làm video cho bạn nhé)

3.2 RELATABLE

CHÁN là cơ chế tự nhiên của não

nên hãy MAKE IT FUN.

Nên học qua xem phim là 1 cách khá hay. vd: trong 1 tập của phim Friends: 1 nhân vật trong phim Friends nói “Spray” và Tim nhớ mãi từ này vì nó mắc cười

Again: information + emotion = long-term memory

Nhà ngôn ngữ học Dr. Stephen Krashen cũng khuyến nghị hãy đọc & nghe những tài liệu mà mình thích thú. Khi mình hiểu phần lớn những nội dung mình đang tiếp thu, thì mình đang học những từ mới xuất hiện trong bài đọc/bài nghe đó

Mình hiểu thông qua “feeling” cái ngữ cảnh (context), chứ không phải qua hiểu (understand)

Bạn đọc HIỂU >90% nội dung mà bạn quan tâm, bạn thích,..

thì từ vựng sẽ được nạp cách tự động. Nhớ rất lâu.

Bạn “feeling” từ vựng bằng chính nó, chứ ko cần DỊCH RA nữa!

Con số tối ưu nhất là 95%, nghĩa là có khoảng 4-5% từ vựng mà ta không biết.

nó cũng gần giống với kỹ thuật vào FLOW state.

3.3 Active

Nhiều người bảo xem phim là cách học hay, xong cái xem hoài, dù không hiểu

Rồi nghe tin tức bằng Tiếng Anh nữa. Kiểu học thụ động ý

Học thụ động thì chất lượng việc học chỉ bằng khoảng 10-20% học chủ động

-> thế tốt nhất là đi chơi, tập gym/cầu lông, để tái tạo attention mà về còn muốn học chủ động tiếp thì tốt hơn

Dùng ngay, càng nhiều càng tốt. Dùng chêm vào với Tiếng Việt cũng được (Chấp nhận được để bạn học từ vựng thời gian đầu)

VÍ dụ:

Không phải trẻ con nữa, đừng bị động để có event tới với mình (kèm với từ vựng đó).

Chủ động tạo ra event

Vd: bạn học các từ vựng trong nhà, chỉ và gọi tên mọi đồ vật xung quanh nhà để liên kết hình ảnh 3D của đồ vật và từ vựng mới học

-> Bạn “feeling” từ vựng bằng chính nó, chứ ko cần DỊCH RA nữa!

4. Systems

Để áp dụng những nguyên tắc ở trên cách hiệu quả.

Thì đây TIm khuyến nghị phân bổ tỷ trọng thời gian (%) học cho từng kỹ năng như sau, theo 2 trình độ đang học

Ví dụ, bạn đi làm full-time, bạn chỉ dành ra buổi tối (2h/ngày) và cuối tuần (8h/ngày) để học, tổng bạn có 2 * 5 + 8*2 = 26h, trừ hao thì bạn còn khoảng 20h học đi.

Và bạn đang trình độ A1 thì nên phân bổ thời gian học từng kỹ năng như sau

4.1. READING

Đọc càng nhiều càng tốt tài liệu ở level của mình, nghĩa là có 5-10% từ vựng mới đối với mình

VÀ mình hiểu đại ý của tài liệu đó.

theo SÁCH POWER OF READING, là hiểu 95% các ý trong tài liệu đó

Mục tiêu là ĐỌC HIỂU luôn mà KHÔNG phải dịch thầm sang Tiếng Việt nữa.

Vì nếu bạn còn suy nghĩ trong Tiếng Việt, rồi dịch cái ý nó ra Tiếng Anh, thì đằng trời bạn mới giao tiếp trôi chảy được.

Vì bạn suy nghĩ, thì bạn chậm. Chậm thì cơ chế não tiết hoocmon làm mình sợ, tự ti,…

Đó.

Nên 1 cách đơn giản để UN-LEARN cái não ko dịch Tiếng Việt nữa là đọc nhiều (và dễ)

Khi đọc nhiều quyển rồi thì nâng dần mức độ khó lên.

Hãy bắt đầu trước với tài liệu truyện tranh có hình ảnh

hoặc các Video có hình minh họa đi kèm

Đọc các câu chuyện ý nghĩa, thú vị và gần gũi với tuổi thơ

Đọc One piece; Doraemon; Pokemon; Slum Dunk bằng Tiếng anh chẳng hạn

Đọc và enjoy.

Nếu đọc vẫn khó quá thì đọc truyện nào đó dễ hơn, chẳng hạn các truyện trong Oxford

Khi học lên trình độ B1 rồi, thì bắt đầu đọc các slide/sách chuyên ngành Đại học bằng Tiếng Anh

học MOOC Course trên MIT opencourseware hoặc Crash course trên Youtube

hoặc sách tâm lý/kỹ năng bằng Tiếng anh đơn giản như “Đắc Nhân Tâm”

và xem các phim tài liệu đọc chậm chậm, như phim “Our Planet” trên Netflix

Trong khi đọc, có thể tra từ vựng nếu cần. Từ điển Anh-Anh thì tốt hơn Anh-Việt

Lưu ý là ko ráng nhớ từ vựng

Nếu cần thì làm bài Quiz bằng ANKI để test lại các từ vựng đã đọc.

Vì theo các nghiên cứu Neuro-science, Quiz/Test giúp mình nhớ tốt hơn là Review.

That’s why là Tim thích giải đề để “học ít GPA cao”.

4.2. Listening

Trong kỹ năng nghe, Tim lại khuyến nghị phân bổ mini-task với tỷ trọng thời gian (%) như sau (tính theo tuần), theo 2 trình độ đang học

Như ví dụ:, bạn đi làm full-time, level A1, có 20h để học ENglish/tuần, dành ra 6h để luyện LIstening, thì

Read & Listen

Bạn hãy tìm file NGHE của chính những cái tài liệu mà bạn đã & đang đọc

Đọc và nghe cùng 1 lúc sẽ giúp tai bạn thính hơn

phát âm của các từ vựng đó được ghim vào đầu bạn cách tự nhiên

Shadowing

Hãy đọc nhái lại các cụm/từ/câu 20/80 trong bài nghe & đọc đó của bạn

Những câu bạn thấy

• khó nhớ
• khó nghe ra
• cảm thán

Dictations

Chọn ra 1 vài đoạn hay để Chép chính tả.

Chép 1 lần xong thì xem scripts, phân tích, đánh dấu, để chép lại lần 2 & lần 3

Phân tích xem mình sai ở đâu, chỗ nào nghe ko ra, chỗ nào nghe nhầm, chỗ nào mình sai ngữ pháp, sai ngữ pháp gì

được thì nhờ ai đó sửa bài và cho mình biết mình nên cải thiện như thế nào

Đoạn nghe dài tầm 2′ thôi, để bạn chép cho khỏi ngán 😉 đoạn nghe 2′ là chép cả gần 1h rồi :)))

Hoặc chọn các tài liệu đọc chậm như VOA Learning English

Chép được rồi thì nâng trình lên chép Ted Talk luôn.

Chép Ted Talk thì Đặc biệt hữu ích khi luyện IELTS.

mà nhớ là chọn ra vài phút chép thôi nhé, ko thì chép hoaoi2 ko hết đou :)))

Conversation

Tìm người nước ngoài để giao tiếp Tiếng Anh thực sự

Enjoy (Passive)

Hãy tắm Tiếng Anh, với những lúc bạn ko còn attention để học chủ động được nữa

Xem phim Tiếng ANh, nghe nhạc Tiếng Anh, whatever,…

làm gì cũng dc với Tiếng Anh, miễn là bạn thích

Nghe English có caption tiếng Việt (app EJOY)

Phim thì có 2 bộ friends, Big Bang cũng hay (lưu ý: 16+ và có thể không hợp vs văn hóa Việt!)

4.3. Speaking

Nếu có cơ hội, hãy giao tiếp với người nước ngoài từ những ngày đầu tiên

Nếu chưa tự tin, thì hãy bắt đầu bằng việc tự luyện.

là chọn các bài hội thoại đơn giản để học thuộc lòng

Học thuộc và nói những bài hội thoại hữu dụng, đơn giản nhất (MVP/Smallest useful conversations).

….

Éc. học thuộc lòng thì sao mà phản xạ tự nhiên được

Nói nó có khô cứng và bài vở quá không?

à, tất nhiên là có

nhưng tạm thời là vậy, để mình nói được cái đã

nâng trình lên dần thì dần flexible sau

Hãy tập nói rồi Thu âm lại.

In ra bài nghe ở trên, nghe lại bài nói của mình và ĐÁNH DẤU CHỖ PHÁT ÂM chưa chuẩn.

Lặp đi lặp lại những chỗ sai nhiều hơn.

Xem cái lưỡi mình đặt đúng chỗ chưa, lên giọng, xuống giọng cần chỉnh sửa thế nào nữa không?

Tốt nhất là quay 1 cái video self-talk và gửi cho ai đó có chuyên môn góp ý

tự tin lên rồi thì tìm người nước ngoài mà bắn Tiếng Anh

Tới quán cafe có Tây như Master Cup quận 7

hoặc làm Free Tour cho họ ở thành phố bạn đang sống

Hoặc làm host Couchsurfing

Tập nói lâu dần được thì hãy học cách suy nghĩ bằng Tiếng Anh luôn

Nó sẽ giúp mình build phản xạ lên nhanh cực kỳ ^^

4.4 Writing

Hãy Viết lại những gì đã đọc. Viết riết thì tạo phản xạ tự nhiên về ngữ pháp mà không cần phải suy nghĩ nhiều về nó trong khi viết.

Viết riết thì chắc chắn sẽ không viết “She are doing…” được.

Hãy tận dụng chức năng nhận diện lỗi từ vựng trong Microsoft Office Words/GG Docs

Hoặc cài ứng dụng Grammarly (Chrome Extension) để mỗi lần viết mail được sửa chỗ sai

Lên trình rồi thì tìm các bài luận học bổng mẫu rồi chép theo.

PHân tích cấu trúc bài viết để viết được các bài tương tự cho mình, với câu chuyện cá nhân của mình

Hoặc viết bài rồi đưa ai đó IELTS Writing > 7.5 để sửa

(Tài liệu cho bạn nào muốn săn học bổng. Xem chi tiết ở blog “cách Tim săn 9 học bổng”)

5. Timely Feedbacks

Quy tắc quan trọng trong kỹ thuật học nhanh là vòng phản hồi (Feedback Loop).

Học SAI thì cần người góp ý/phản hồi (feedback) NGAY LẬP TỨC cho chính xác

Học sai, lâu dần, thì nguy hiểm.

Ta cần phải tự nhận thức (Self-awareness) được lỗi sai của mình.

Tốt nhất là có ai đó tương tác trực tiếp và phản hồi những lỗi sai ấy.

Nếu bạn học giao tiếp, hãy giao tiếp 1-2 buổi/tuần với giáo viên/người nước ngoài

Nếu học IELTS, hãy gửi bài Writing cho giáo viên chấm 2-3 lần/tuần.

Nếu bạn muốn học giao tiếp Tiếng Anh NHANH, thì đây là điều quan trọng nhất.

Cần có người SỬA LỖI cho bạn, nhất là PHÁT ÂM

Họ cũng là người giúp bạn giữ kỷ luật & kiên trì học TIếng Anh nữa.

6. Tiếng Anh chuyên ngành

Sau khi học Tiếng ANh nền tảng xong, thì hãy bắt tay vào học Tiếng Anh chuyên ngành.

Hoặc học thi IELTS/TOEIC gì đó.

thì đây là vài kinh nghiệm của Tim

Bước 1: Tiếng Anh chuyên ngành kỹ thuật

• Bộ Technical English của Longman & Longman Business English

Bước 2: Petroleum English (MOOC: Lecture → Notes)

• Tài liệu: Oxford English for [careers] + [tên chuyên ngành]
  • Ví dụ: : Oxford English for finance, : Oxford English for careers Tourism

vd: english-for-marketing-and-advertising

Bước 3: Slide bài giảng của môn cơ sở ngành (môn chuyên ngành căn bản nhất) có SONG NGỮ. Đọc hiểu Tiếng Việt rồi thì xem Tiếng Anh từ đó là gì. Tham khảo nghĩa từ chuyên ngành bằng Glossary of terms (Vd: Oilfield Glossary) VÀ từ điển chuyên ngành (phần mềm Lạc Việt có từ điển từng chuyên ngành nữa nha)

Bước 4: Video hoạt hình (animation) về ngành mình trên Youtube

*Mẹo: crash course, introduction, fundamental, foundation of [career]

Bước 5: Đọc quyển sách chuyên ngành tham khảo căn bản nhất, thường là tài liệu tham khảo (reference) của môn ở bước 4. Theo quy tắc Reading ở trên, đọc sách môn đó bằng Tiếng Việt rồi thì giờ đọc qua Tiếng Anh sẽ dễ nắm đại ý hơn. Bỏ qua những từ vựng quá khó mà tập trung vào ý nghĩa/đại ý của các đoạn văn.

• Hỏi sách từ thầy dạy môn đó, hoặc search google hoặc mượn trong thư viện, hoặc xin các anh chị khóa trên.
• Đọc sách KHÔNG PHẢI NATIVE SPEAKERS VIẾT.

Bước 6: Sách introduction “HẸP” hơn

Ví dụ: Introduction to Drilling engineer

Bước 7: Scientific papers

Về cách ôn thi IELTS/TOEIC, chắc hôm nào Tim viết 1 bài chi tiết sau. Vì TIm học lâu quá rồi ko nhớ :)))

LỜI KẾT

Tiếng ANh thì thiêng liêng và thú vị

Nếu bạn chưa đạt trình độ B2, Tiếng ANh có lẽ là 1 trong những quân Domino bạn cần đánh đổ

Thời đại này mà ko bik Tiếng Anh thì thôi rồi.

Basic skill để hòa nhập xã hội,

thích ứng thời đại 4.0

để đi làm, để trưởng thành

để khám phá thế giới

Nếu bạn chưa giỏi, Hãy học nó ngay bây giờ

Bằng cách xem kỹ, take note bài Blog này thật kỹ

và áp dụng nó.

Còn nếu bạn muốn có người học cùng, được feedback liên tục, nhắc nhở học mỗi ngày,

để học nhanh hơn 2-3 lần so với tự học

thì hãy tham gia nhóm học kèm Tiếng Anh với Tim

Thân mến,

Tim Vũ

Sài Gòn, Chủ nhật 24.03.2024